Triana pura y pura

In 1983 kwamen ze bij elkaar voor hun laatste grote reünie. In deze uitbundige film wordt op feestelijke wijze het eind van een tijdperk van een ‘ontembaar geslacht’ herdacht. Dit gebeurt tijdens een unieke flamencoavond vol vrolijkheid als ode aan een verdwenen wereld.

Het zigeunerleven van Triana

Volgens de oudste geschreven getuigenissen die wij kennen, kwamen de zigeuners aan het eind van de 14e eeuw via de Catalaanse Pyreneeën Spanje binnen. In 1740 verschijnen ze in de buurt van Sevilla en vestigen zich aan de rechteroever van de rivier in een buitenwijk, Triana genoemd. Daar werken zij als smeden, de aristocraten van het zigeunervolk; als veehandelaren, die de gave van het woord bezitten; als pottenbakkers, slachters of slagers.

Al snel maakten zij zich onmisbaar voor het leger en het bestuur. Ze maakten hoefijzers, wielen en zelfs kogels voor kanonnen. Ze leverden paarden en werkdieren. Deze vreedzame vorm van samenleven en deze banden tussen de verschillende bevolkingsgroepen werden in 1749 onderbroken met de Algemene Gevangenneming van Zigeuners, uitgevaardigd door Fernando VI. In dat jaar werden alle zigeuners van de wijk opgepakt. De mannen en jongens van boven de 10 jaar werden, door touwen aan elkaar verbonden, naar de havens van Cadiz geleid om als galeislaaf te worden ingezet of om in de arsenalen te werken. De vrouwen werden geïnterneerd in ommuurde steden als Malaga en Carmona om, in een op het nazisme lijkende poging, de groei van de zigeunerpopulatie te verhinderen.

Maar nadat hun gevangenschap was geëindigd, keerden de zigeuners terug naar Triana, bouwden hun smederijen weer op en ontwikkelden zich tot de belangrijkste zigeunergemeenschap van het land. Zo begon in de 18e eeuw, onder de voor de zigeuners gunstige wetten van Carlos III, een nieuwe episode van harmonie die onder andere de geboorte van de flamencokunst mogelijk maakte.

Door de uitvinding van het gietijzer en de in opkomst zijnde mechanisering van het platteland zagen de smeden en veehandelaren zich genoodzaakt zich om te scholen tot flamencospelers en stierenvechters, twee beroepen die uitstekend pasten bij het karakter van de zigeuners.

Opnieuw leek alles rustig in Triana, dat veranderd was in de smeltkroes van flamencokunst. De wijk hield dat karakter gedurende de gehele 19e eeuw en een deel van de 20e eeuw. Totdat in 1960 zich een nieuwe Torquemada aandiende. Gouverneur D. Hermenegildo Altozano y Moraleda, vooraanstaand lid van Opus Dei, spande samen met de gemeente, politie, leger en brandweer en besloot tot de meest gruwelijke en verschrikkelijke vernietiging van de zigeunergemeenschap van Triana om te kunnen speculeren met de grondprijzen van de rechteroever van de rivier.

Deze documentaire vertelt het verhaal van die verwoesting en laat zien hoe de zigeunerfamilies werden verspreid over de buitengebieden van de stad en hoe, in een daad van opperste grootmoedigheid, de verdreven zigeuners op 28 februari 1983 samenkwamen in Teatro Lope de Vega in Sevilla, om ons getuige te laten zijn van hun zang- en danskunst. Je kunt je afvragen of Sevilla dit gebaar verdiende. Dit document van onschatbare waarde zal Sevilla er altijd aan blijven herinneren dat de stad ooit een befaamd zigeunerleven kende en dit verloor, evenals de swing van flamenco.
Het stokje is overgedragen aan Jerez, de stad van de zigeuners.

De regisseur

Ricardo Pachón is waarschijnlijk één van de belangrijkste en invloedrijkste muziekproducenten van Spanje. Doordat hij zich altijd is blijven ontwikkelen en met open blik de minder gebaande paden van de populaire muziek bewandelde, is Pachón verantwoordelijk voor de meest vernieuwende flamencoalbums. Van zijn vroege werk met Smash, tot de albums die hij maakte met Veneno, Lole y Manuel, Pata Negra en het invloedrijke “La Leyenda del Tiempo” van Camarón. Hij heeft ook gewerkt met Terremoto, Aurora Vargas, Diego Carrasco, Rocío Jurado, Silvio… en drukte op die samenwerking altijd zijn persoonlijke stempel. In zijn filmografie staan opvallende producties als “El Ángel” en “Bodas de Gloria”, die de Flamenco Biënnale op eerdere edities vertoonde.

Met: Raimundo Amador, Manuel Molina, Matilde Coral, José Lérida, Ricardo Pachón, Lole Montoya, El Herejía, El Titi, El Pati, Tragapanes, Manuel Domínguez, Carmen del Titi, Pastora del Pati, Pepa la Calzona, El Tío Juani, Gloria Filigrana, in Grote Farruco.

Land: Spanje
Uitvoering: DCP/HDCAM
Jaar: 2013
Duur: 82 min